Ay Göktaşları

Ay meteorlarının kırık veya kesilmiş yüzeylerini, tecrübeli ay bilimciler bile ay meteorlarını yeryüzü kayalarına benzetebilir. Ancak biz onların uzaydan geldigini söyleyebiliriz çünkü atmosfere girince meydana gelen erimeyle oluşan füzyon kabuğa ( zeytin yeşili dış kabuk) sahiptirler. Sıcak çöllerde bulunan göktaşları üzerinde, füzyon kabuklar bazen yıpranmış olabilir.Ancak tüm meteoritler, Dünya atmosferinin dışındaki kozmik ışınların etkisiyle reaksiyona girerek oluşan, belli izotopları (nuclides) içerirler. "Kozmojenik nüklitlerin" varlığı, bir kayanın göktaşı olup olmadığının nihai bir testtidir.Test edilmiş bütün ay göktaşlarının, kozmik-ışına maruz kalmalarıyla kanıtlanmıştır.

Ay meteoritlerinin hepsi kimyasal bileşimleri, izotop oranları, dokularıyla Ay'da toplanan örneklere benzemektedir.

Birlikte ele alındığında, Ay meteoritlerinin çeşitli özellikleri, yeryüzü kayalarından veya diger tip göktaşlarından farklıdır.

Örneğin, tüm ay meteoritleri içerdikleri feldspat breşlerinin anortit oranına, kimyasal olarak plajiyoklast feldspat ve kalsiyum alüminyum silikat oranlarına göre sınıflandırılır. Sonuç olarak, bu meteoritlerin hepsi, yüksek oranda alüminyum ve kalsiyum içerir. Çünkü aydaki yaylalar genellikle anortitlerden oluşmaktadır. Anortit bizim bildigimiz kadarıyla başka gezegenlerde ve asteroitlerde yaygın degildir.

Ay meteoritlerinin hepsi kimyasal bileşimleri, izotop oranları, dokularıyla Ay'da toplanan örneklere benzemektedir.

Birlikte ele alındığında, Ay meteoritlerinin çeşitli özellikleri, yeryüzü kayalarından veya diger tip göktaşlarından farklıdır.

Örneğin, tüm ay meteoritleri içerdikleri feldspat breşlerinin anortit oranına, kimyasal olarak plajiyoklast feldspat ve kalsiyum alüminyum silikat oranlarına göre sınıflandırılır.

Sonuç olarak, bu meteoritlerin hepsi, yüksek oranda alüminyum ve kalsiyum içerir. Çünkü aydaki yaylalar genellikle anortitlerden oluşmaktadır. Anortit bizim bildigimiz kadarıyla başka gezegenlerde ve asteroitlerde yaygın degildir.

Ne kadar büyükler?

Büyük tek taş olan Kalahari 009 13.5 kg (30 lbs), Kuzeybatı Afrika 5000 11.5 kg (25 lbs), ve Shisr 162 5.5 kg (12 lbs), NWA 10309 16.5 kg (36.4 lbs) adında birkaç büyük parça bulundu. . Diğer taraftan, sadece birkaç gram ağırlığında Antarktika ve Umman da birkaç ay göktaşı parçası bulundu (ABD nikel 5 gram ağırlığında). Küçük adlı taşlar Graves Nunataks 06157 0,788 g ve Dar al Gani 1048 0,801 gram.

Solda, Ay Göktaşı kitlelerin dağılımını gösterir. 128-256 gram aralığında kütleleri en yaygın olanlarıdır.

Sağdaki kıta veya ülkelere göre kitleleri gösterir. Botsvana tek bir büyük meteor Kalahari'de 008/009 ile temsil edilmektedir. Şubat ayında, 2016 yılına kadar verilere dayanarak.

Ay Göktaşları Ne Kadar Nadir ?

Göktaşları çok nadir kayalardır, ancak Ay göktaşları son derece nadirdir. Gerçekten de ne kadar nadir değerlendirmek için. kayıt tutmak süper olmuş Antarktika, 1976-2014 yılları arasında yaklaşık 41.100 göktaşı bulundu.

Bu taşların, 1 1200 göktaşı taşları ay (temsil 35 taş ~ 22 göktaşları) 'dir. Bu taşların, 1200 göktaşının içinde 1 tanesi Göktaşı, toplamda 35 taş yaklaşık 22 göktaşıyla temsil edildi.

Diğer bir nadirliği de, kütlelerinin azlığıdır.Bilinen tüm ay meteorların toplam kütlesi yaklaşık 137 kg,

Buna karşılık, Allende ve Jilin göktaşlarının( her ikisi de taş ) her biri 2 ve 4 ton, ayrıca birkaç demir meteorit 10 tondan fazladır.Örneğin, Hoba , Givondaki , Campo del Cielo demir göktaşları gibi.

Bilinen tüm ay meteoritleri, Ayda toplanan örneklerin %36sı kadardır.

Ay Göktaşları Nerede, NAsıl ve Ne zaman Bulundu ?

Meteor dilinde, tüm ay göktaşları "buluntudur", düşerken gözlenen yoktur. Ay göktaşları kadar nadir olan

Mars göktaşları ilginçtir ama düşerken gözlenmiştir (düşerken gözlendi Chassigny , Shergotty , Nakhla , Tissint , Zagami )

Hiçbir ay göktaşı, Kuzey Amerika, Güney Amerika ve Avrupada bulunmamıştır.Biz normal olarak ay göktaşlarını son 100.000 yılda bu kıtalarda düşmüş oldugunu varsayabiliriz, ama birisi bulduysa da, henüz bir ay göktaşı olarak kabul edilen yoktur.

Neredeyse tüm ay göktaşları, göktaşı bulmak için en iyi yerler olan bölgelerde bulunmşuştur. Tüm bu yerlerde yeryüzü kökenli kayalar nadirdir veya suya ve havaya maruz kalmadığı, uygun jeolojik mekanizmaların oldugu kuru çöllerde bulunmuştur.

İlk ay meteorların 1979 yılında Antarktika bulundu.1997 yılında ilk ay göktaşı Sahra Çölü'nde bulundu ve 1999 yılından bu yana birçok Umman (Arap Yarımadası'nda) bulunmuştur. Şubat 2016 üzerinden veri.

Birçok ay göktaşı Antartikada bulunmuştur.ABD (ANSMET) ve Japonya (NIPR) hükümetleri tarafından finanse edilen projeler çerçevesinde bulunmuştur. Ay meteoritlerinin çoğu 1997 den önce, Kuzey Afrikanın Sahra Çölünde ve Umman çölünde yerel halk yada deneyimli kolleksiyoncular tarafından bulundu.

Allan Hills 81005 (81005 ALHA), Ay kökenli olarak kabul edilen ilk göktaşıdır. 18 ocak1982 tarihinde, 1981-1982 ANSMET toplama sezonunda bulunmuştur. Yamato 79XXX göktaşları önce toplandı 20 kasım 1979 tarihinde, Yamato 791, 197 olarak görünmektedir, ancak 1982 de ilk ay göktaşı bulunana dek Ay kökenli olduğu kabul edilmedi. Bunun yanı sıra Calcalong Creek adlı göktaşı da bulunmuştur ancak bu bilinmemektedir. Meteoritical Bülteni "1960 sonrası"diyor ama 1990 yılına kadar ay kökenli olduğu kabul edilmedi, bu yüzden de, Yamato 791, 197 den daha erken toplanmışta olabilir.

Shisr 166 bir el feneri ile gece bulunmuştur. Oued Awlitis 001 yakacak odun ararken kuru bir ağacın köklerine gömülü bir şekilde buldu.

Ay Göktaşlarını Nasıl Tanırız ?

Ay Göktaşlarının tanımlanması, nispeten yeni olmasına rağmen, ay göktaşları mutlaka jeolojik tarih boyunca

gökten düşmüştür. Mikhail Nazarov ve arkadaşları Moskova'da Vernadsky Enstitüsünde " onlarca veya birkaç yüz kilogram ağırlığında ay taşlarının her yıl yeryüzüne düştüğünü tahmin etmektedir. Bu gerçek, ancak

bulmak yada tanımak kolay kolay degildir. İdeal koşullar altında örneğin Antartika'da, bazı ay göktaşları, neredeyse anında tanınabilir. Çünkü onlar son derece veziküler olan füzyon kabukları vardır.

Hiçbir yeryüzü kayasında ve diğer meteoritlerde veziküler füzyon kabuk yoktur QUE 93069 veya PCA 02007.

Bazı ay meteorlarında (bazalt) bu şekilde veziküler füzyon kabuklar yoktur, sıcak çöllerde bulunan Aysal meteoritlerin füzyon kabukları rüzgarla yokedilmiştir. Bu füzyon kabuğun yok olması, bir ay (ya da Mars) göktaşının tanımlanabilme olasılığı daha azdır, çünkü mineral ve yoğunluk bakımından yeryüzü kayalarıyla hemen hemen aynıdır.

Yıpranmış bu ay meteoritleri (Dar al Gani 400 or QUE94281 ) bir tarlanın veya derenin içinde bulunsa hiç dikkat çekmez ve şüpheli bir kaya olma durumunda degildir. Bu breşimsi ay meteorları, yeryüzündeki tortul veya volkanolastik arazilerde kolayca gözden kaçabilir. Hatta deneyimli göktaşı toplayıcıları bile Kalahari 009 meteorunu, gerçek bir meteora hiç benzemetemediklerini itiraf etmişlerdir. Ay meteorları sıradan Chondriteslerden daha az metal içerir ve bu yüzden çoğu mıknatısa duyarlı değildir. Ayrıca yeryüzü kayalarına benzer yoğunlukları vardır ve çoğu meteorit gibi ağır değildir.Bu yüzden bu konuda çalışan kişiler bile bu ay göktaşlarını ayırt etmekte çok zorlanır. Ne yazık ki, ay meteoritleri, yeryüzü kayalarının el numunelerine şiddetle benzemektedir.

Dip not : Bir uzman için "bakarak" ay göktaşı tanımlamak genelde mümkün değildir. Ay göktaşlarını ( ya da Mars) kanıtlamak için pahalı ve zaman alıcı testlere ihtiyaç vardır.

Ay Meteoritleri ile Tektites Arasındaki Fark ?

Ay Göktaşları, Ay'dan gelen kayalardır. Oysa tektite bir göktaşı değildir ( asla güneş veya dünya yörüngesinde dönmez)

ve Aydan gelmez. Tektite bir göktaşı etkisiyle sıradan yeryüzü malzemesinden oluşmuştur.

Tektites camdan oluşur ve genellikle küre, gülle veya damla şeklindedir. Ay meteorları asla böyle ilginç şekillerde ve tamamen camdan oluşmaz. Ay kayaları tektitese değil, yeryüzü kayalarına benzerlik gösterir.

MAC 88105 image photo of tektites

MacAlpine Hills 88105 is a lunar meteorite found in
Antarctica in 1989.

http://meteorites.wustl.edu/lunar/moon_meteorites.htm

Ay kabuğu çoğunlukla, feldspat plajiyoklazlardan Anortit olarak bilinen bir açık renkli, alüminyum açısından zengin bir mineralden oluşur.

Mineral	Elemanları	Ay kaya görünümü
plajiyoklaz feldispat	Kalsiyum (Ca)Alüminyum (Al)Silikon (Si)oksijen (O)	Beyaz şeffaf gri;genellikle tahıl uzatılmış.
piroksen	Demir (Fe),magnezyum (Mg), kalsiyum (Ca) Silikon (Si) oksijen (O)	siyah Maroon;tahıllar maria ve dağlık daha meydanda daha uzun görünür.
olivin	Demir (Fe)Magnezyum (Mg) Silikon (Si) oksijen (O)	Yeşilimsi renk;Genel olarak, yuvarlak bir şekli görülmektedir.
ilmenit	Demir (Fe),titanyum (Ti)oksijen (O)	Siyah, uzun kare kristaller.

QUE 94281- AY GÖKTAŞI :

QUE 94281 alışılmadık bir şekle sahiptir ve füzyon kabuk taş sadece bir kısmını kapsar. Çünkü daha büyük bir göktaşının, küçük bir parça gibi görünüyor.Füzyon kabuk üst yüzeyi (T) üzerinde görünür gibi QUE 93069, füzyon kabuk veziküler ise - kaya regolith breş olduğu için kabarcıklar içerir.Kalın, yüksek veziküler füzyon kabuklar var regolith breşleri Yalnızca ay meteorların. kabarcıklar meteor zaman dış erir yayımlanan Dünya'nın atmosferi ve güneş rüzgar implante gazlar

geçerken oluşturur.

Lunar meteorite Allan Hills 81005

KALAHARİ 008/009- AY GÖKTAŞI

Bulundugu Yer : Botswana