2 - Beril Grubu Mineraller

Beril Genel Özellikleri

Kimyasal Bileşimi : Be3Al2Si6O18

Kimyasal Grubu : Silikatlar

Kristal Sistemi, Hegzagonal

Kristal Biçimi, Kristalleri kısa - uzun prizmatik; uzun eksenine paralel Şekilde çizikli; bazen masif.

Sertlik, 7.5 - 8

Özgül Ağırlık, 2.6 -2.9

Dilinim, {0001} belirsiz

Renk ve Seffaflık,: Renksiz (Saf Beril renksizdir), beyaz, açık yeşil, mavimsi yeşil, yeşilimsi sarı, pembemsi turuncu;Şeffaf - yarı şeffaf

Parlaklık, Camsı

Ayırıcı Özellikleri, Kristal formu, rengi, sertliği

Bulunuşu, Granit pegmatitlerde, biyotit şistlerde, grayzenlerde ve pnömatolik hidrotermal damarlarda oluşur.

Uyumlu Olduğu Şakra : Tümü

Uyumlu Olduğu Burç : İkizler

Çıkarıldığı Başlıca Ülkeler : Amerika, Brezilya, Madagaskar, Güney Batı Afrika, Türkiye

 Beril renklerine göre isimler almıştır. Bu isimler şöyledir;

Saydam, saf, deniz mavisi renginde olanına akuamarin,  

Pembe renkteki berile morganit,  

Altın sarısı renginde olan berile helioder,  
Sezyum içeren pembe türüne vorobijit,  
Koyu yeşil renkli olana smorag,  
Yeşil kırmızı yanar döner özelliği gösteren türüne krizoberil,  
Kırmızı renkli türüne aleksandrit,  
Zümrüt olarak bildiğimiz yeşil renk, krom içeriğinden dolayı oluşmaktadır. 

Sanayide (alaşım,metal,seramik) kullanılan berilin en önemli kaynağı berilyum cevheridir. Beril, asil ve adi olmak üzere iki tür olarak sınıflandırılır. Berilin büyük bölümü feldispat ve mika madenciliğinin yan ürünü olarak üretilir.

Rengi bulanık olan adi beril granit, gnays, pegmatit ve mikaşistlerin arasında tali mineral olarak bulunur. Şeffaf, güzel yeşil ve güzel mavi renkli olan asil beril ise mücevher olarak kullanılır.

Bütün beril kristalleri fırınlanırsa yani kızdırılırsa hem renk hem de şekil değişikliğine uğrar.

BERİLYUM (Be), Hava ve uzay sanayiinde, nükleer reaktörlerde, bakır alaşımlarında ve atomik araştırmalarda kullanılan gri renkli hafif metal element (özgül ağırlığı 1,85 gr/cm3, atom numarası 4, atom kütlesi 9,012). X ışınlarını geçirmesi nedeniyle x ışınları tüpünde çıkış ve ışınım penceresi olarak ince levhacıklar hâlinde kullanılır. Yüksek ergime sıcaklığı ve çok ince levhaların bile nötronlara karşı etkili olması, saf berilyumdan nükleer sanayide nötron yavaşlatıcı olarak yararlanılmasını sağlamıştır. Berilyum oksidi (BeO) nükleer reaktörlerde seramik malzeme olarak kullanılır. Be ve bileşiklerinin tozları akciğerlerde öldürücü zehir etkisi yapar. —>Beril.

BERİLYUM TUNCU, Bakır ve berilyum (% 2) alaşımı. Nikel ya da kobalt da katılabilir. Bakır alaşımları arasında en serti ve en esnek olanıdır. Su verilirse yumuşar ve kütleye kolay biçim verilir, —> Menevişlemeden sonra ise sertleşir ve esneklik kazanır. Mekanik ve elektriki özellikleri dolayısiyle makine sanayiinde ve elektroteknikte; kesicilerin , kontakların, yayların imalinde ve maden ocakları için kıvılcım çıkarmayan takımlarda kullanılır. Korozyona dayanıklıdır.

 Beril denince canlı ve göz kamaştırıcı renkleri olan geniş bir taş ailesi karşımıza çıkıyor. Zümrüt, akvamarin, morganit, heliodor, altın beril ve bixbit taşları aslında hepsi berildir. Berilin adı Latince ‘’Berullus’’ ve İngilizce ‘’Beryl’’ kelimesine dönüşmeden önce Hint kökenli ‘’Veruliam’’ kelimesinden geliştiğini düşünülüyor. Renksiz berilin antik çağlarda gözlük olarak kullanıldığını çok az bilinen bir gerçektir. Orta çağda şeffaf beril topu geleceği gösteren sihirli bir ayna olarak kullanılmıştı. İmparator Nero’nun gladyatör dövüşlerini bir zümrüdün içinden izlediğini söylenir ve zümrüt beril grubunun en nadir ve en asil üyesidir. Beril heksagonal kristal yapısı olan silikat grubuna ait bir taştır. Berilin sertlik derecesi 7.5 – 8 puan arasında değişir. Saf beril tamamen renksizdir. Çeşitli kimyasal elementleri farklı renklerin oluşmasına yol açar. Örneğin şeftali çiçeği rengini taşıyan morganit taşı bu rengi manganez elementine borçlu. Akvamarinin deniz mavisi iki değerli demir elementi varlığından ortaya çıkar. Efsaneye göre denizatları bu soluk mavisi taşları denizin derinlerinden kıyılara taşırdı. Üç değerli demir altın berile sıcak altın ışıltısını verir. İki değerli ve üç değerli demirlerin karışımı berilde yeşilimsi tonları üretir. Güneş sarısı heliodor ise hafif uranyum katkısından ortaya çıkar. Güney Afrika’nın yerli halkı heliodor’un meteor yağmuru sırasında yere düştüğüne inanır.

Beril doğal ortamda pegmatit kayalarında oluştuğu için dünyada birçok yerde bulunur. Ama esas olarak Sri Lanka, Madagaskar, Myanmar, Hindistan, ABD Kaliforniya ve Sibirya’nın Ural dağlarında çıkarılır. Dünyanın en önemli beril kaynakları Brezilya’nın Espirito Santo, Bahia ve Minas Gerais eyaletlerinde bulunur. Çıkarılan beriller işleme ve kesim için dünyanın en önemli iki merkezine gönderilir. Bunlar Rio de Janeiro ve Almanya’daki İdar-Oberstein kesim merkezleridir.  Beril fiyatları taşların renk ve berraklık seviyesine göre değişebilir. Soluk renkli taşlar canlı renkli taşlara göre daha ucuz fiyatlara satılır. Tamamen berrak taşlar bulanık olanlardan daha pahalıdır.

Beril, içinde berilyum ve alüminyum mineralleri içeren bir silikat olarak tanımlanabilir. Camsı parlaklıkta kristal yapılı bir mineral olan beril, genellikle saydam yapılıdır. Beril kristalleri çok değişik boyutlarda olabilmektedir. Küçük olanların yanı sıra 5 metre büyüklüğünde kristallerine de rastlanmıştır. Kristalleri heksagonal yapılı ve genellikle prizma biçimlidir. Eski dönemlerden beri insanların kullandığı değerli taşlar arasında yer alan berilin kelime anlamı, bazı dillerde ‘yeşil değerli taş’ bazı dillerde ise ‘parlaklık’ anlamına gelmektedir. Mohs ölçeğine göre sertlik derecesi 8’e yakın olan Beril, sert bir mineral olarak bilinmektedir. Bilindiği gibi en sert mineral 10 sertlik derecesi ile elmastır. Örneğin bir çakı ile berili çizebilmek mümkün değildir. (çakının sertlik derecesi 5 civarındadır) Beril bazen kuvars ya da apatit kristalleri ile karıştırılabilir. Sertlik testi ile ayırt edilmesi kolaydır. Bu iki taş berili çizemezken beril her ikisini de çizer.
Berilin değerli taş olan ve olmayan değişik çeşitleri bulunmaktadır. Berilyum minerali, evlerimizde kullandığımız floresan lambaların yapımı da dahil olmak üzere sanayide geniş bir kullanım alanına sahiptir. Değerli taş grubuna giren beril çeşitleri arasında, zümrüt gibi çok bilinen değerli taşlarda yer almaktadır.  
 
Yurdumuzda Manisa-Gördes'teki feldispat ocaklarında granit pegmatitler içinde akuamarin oluşumları görülmektedir. Ayrıca geçmişte Erzurum-Şenkaya'da Zümrütköy civarında da zümrüt işletildiği bildirilmektedir.